Hac İslamın beş temel esasından bir tanesidir. Hem maddi hemde manevi bir ibadettir. Hac, şartları kendisinde bulunan kişiye ömürde bir defa farzdır. Maddi durumu müsait olduğu halde, ömrünün sonuna kadar sıhhatti müsait olmazsa vekil gönderilebilir. Hac; lugatte tazim edecek mekanları ziyaret kasdında bulunmaktır.
Hacda Kabe ziyaret edilir, tavaf yapılır, Safa ile Merve arasında say yapılır, Arafat’da vakfe yapılır, Mina’da şeytan taşlanır ve kurban kesilir.
İslam dünyasında Hac günü Kurban Bayramı’na denk gelen 10 Zihicce’dir. Hacı olmayı arzu edenler Kurban Bayramın’dan 3gün önce Mekke’ye gider. Kurban Bayramı’nın öncesinde arife gününden bir gün önce Arafat’a gidilir ve orada kalınır.
İhram Nedir ?
Niyet ve telbiyeden ibarettir ki hacca veya umreye niyet ederek harama dahil olmaktır. Bu esnada erkeklerin büründükleri rıda ve izar denilen iki parça örtüye halk arasında ihram denilmektedir. (kadınların ihramları normal elbisedir.) Hac ve umre ibadetlerini eda etmek için bir kısım mubahları haram kılmaktır. (İnaye c.2,s429)
İhrama girmenin hikmeti; Dünya ziyneti olan kıyafet ve elbiseleri soyunarak, doğumu ve ölülerin diriltilmesini, mahşer yerini, hesap gününü, mizanı düşünmek, temiz ve berrak olarak fuyuzatı ilahiyyeye nail olmaktır. İhramsız hac ve umre yapılmaz.
İhrama girecek kimse evvela tırnaklarını keser, koltuk altı ve kasık kıllarını temizler, dağınıklık var ise saç ve sakal tıraşı olup, bıyığını düzeltir. Mümkün ise gusleder. Eğer gusül imkanı yok ise sadece abdest alır. İhrama girerken yapılan gusül sunnet-i müekkededir.
İhramdan çıkmak için erkekler saçlarını ya usturayla tıraş ettirirler ya da en az saçlarının dörtte birini (1,5-2cm) kısalttırırlar. Kadınlar ise saçlarının uçlarından 1-2 santim kısalttırırlar, böylece ihramdan çıkmış olurlar.
Tavaf Nedir?
Tavaf, Haceru-l Esved’in bulunduğu köşeden başlayarak Kabe’yi solumuza alıp, etrafında yedi defa dolaşmaktır. Kabe-i Muazzama’nın etrafında her bir dolanmaya şavt denir. 7 şavt bir tavaf olur. Her tavafın yapılışı aynıdır. Aradaki fark, niyeti tayindedir. Bu bakımdan tavaf yapacak olan kimse niyetiyle tavafın nev’ini belirler. Ziyaret tavafı: Haccın rükünlerinden olan farz tavaftır. Yapılış zamanı, Kurban Bayramı’nın birinci günü fecrin doğuşundan itibaren ömrün sonuna kadardır. Ancak bu tavafın, kurban bayramı günleri içinde (üçüncü günü güneş batmazdan evvele kadar) yapılması vacibdir. Üçüncü günden sonraya bırakılması halinde ceza kurbanı vacibdir. Tamamıyla terki halinde ise hac bozulur, fasit olur.
İhrama girecek kimse evvela tırnaklarını keser, koltuk altı ve kasık kıllarını temizler, dağınıklık var ise saç ve sakal tıraşı olup, bıyığını düzeltir. Mümkün ise gusleder. Eğer gusül imkanı yok ise sadece abdest alır. İhrama girerken yapılan gusül sunnet-i müekkededir.
İhrama girmenin hikmeti; Dünya ziyneti olan kıyafet ve elbiseleri soyunarak, doğumu ve ölülerin diriltilmesini, mahşer yerini, hesap gününü, mizanı düşünmek, temiz ve berrak olarak fuyuzatı ilahiyyeye nail olmaktır. İhramsız hac ve umre yapılmaz.
Say Nedir?
Sa’y; hac ve umrenin menasikinden olup, Safa ile Merve arasında yedi defa gidip gelmektir. Allahü Teala, Hacer Validemizin itaat ve sadakatine ithafen umre ve hac yapan herkese onun gibi sa’yi vacip kıldı.
Sa’yın Vacibleri;
- Sa’yi yürüyerek yapmak (Hasta, yaşlı ve sakat olanlar arabaya binebilirler).
- Sa’yi yedi şavta tamamlamak.
Sa’yın Sünnetleri;
- Tavaf bitince ara vermeden sa’ye başlamak.
- Necasetten taharet
- Hadesten taharet.
- Sa’ye giderken Hacer-i Esved’i istilam etmek.
- Her şavtta Safa ve Merve tepelerinde, Kabe’nin görülebileceği yere çıkmak.
- Safa ve Merve’de Kabe’ye donerek tekbir, tehlil ve dua etmek.
- Erkekler iki yeşil direk arasında “hervele” yapıp, diğer kısımlarda yavaş yürümek.
- Bütün şavtları ara vermeden yapmak.
- Sa’y esnasında tekbir, tehlil ve dua ile meşgul olmak.
Sa’yın Yapılışı;
Hacer-i Esved istilam edildikten sonra Safa’ya gidilir ve niyet edilir. Safa tepesine çıkınca Beytullah’a dönülür. Duada olduğu gibi eller kaldırılır. Hamd ve sena edilir. Üç defa tekbir getirilir. Tehlilde bulunulur. Salevat-ı Şerife getirilir.Kendisi ve Müslümanlar için dua ettikten sonra, dualarla Merve’ye doğru yavaş, yavaş yürünür. Yeşil direğe gelince ‘Hervele’ yapılıp, ikinci yeşil direğe kadar koşulur. İki yeşil direk arasında şöyle dua edilir:
İkinci yeşil direkten sonra normal şekilde yürünür. Merve’ye gelindiği zaman Beytullah’a dönülür. Safa’da olduğu gibi tekbir, zikir ve dua edilir. Böylece sa’yın birinci şavtı tamamlanmış olur. Aynı şekilde Safa’dan Merve’ye dört gidiş, Merve’den Safa’ya üç dönüş olmak üzere, yedi şavt yapılınca sa’y tamamlanmış olur. Sa’ydan sonra Mescid-i Haram’da iki rek’at namaz müstehabtır. Merve’de namaz kılınmaz.